Joost Prinsen vertolkt Ben Ali Libi - kippenvel

Vanmorgen heb ik Ben Ali Libi, een gedicht van wijlen Willem Wilmink  gelezen, en vervolgens beluisterd. De vertolking door Joost Prinsen doet me rillen.

Dat Joost een rol heeft gespeeld in het maken van het gedicht wordt me duidelijk nadat ik Katy Huiman-Velleman de dochter van de goochelaar Michel Velleman, oftewel Ben Ali Libi, over haar grootvader en vader hoor vertellen, en de programmamakers een interview met Joost laten zien.

Willem Wilmink is ooit op mijn atelier op Wittenburg langs geweest nadat ik met Peter Römer, Hugo Heinen en Joost Prinsen had samengewerkt aan Cyrano! een kindervoorstelling door het Amsteltoneel.

Ik werkte dan wel als ontwerpster voor het toneel, illustraties van meesters zoals Peter Vos en Waldemar Post, die vond ik zo mooi! En al maar tekeningen maken, dat leek me wel wat. Een schets van mij, ter illustratie van de aankondiging van een opera van Milhaud en Jean Cocteau, had in het tijdschrift Avenue gestaan, misschien kon ik die richting inslaan?

Willem Wilmink was de eerste die me zei dat ik zo'n sterk kleurgevoel had dat het jammer zou zijn wanneer ik me zou beperken tot zwart/wit tekeningen. Belangrijk advies van een bijzonder aardige man.

Wie van (ge)dichten houdt raad ik 'In de keuken van de Muze' aan.


Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Rockstars op het Soundtrack van je leven

Vorig jaar kwam de biografie van mijn ex Appie Alberts uit. Het jaar daar aan voorafgaand werd ik door Herman Sandman uitgebreid geïnterviewd over mijn prille jaren met de rockende wetenschapper, met name over onze tijd in Groningen, Los Angeles, en Straatsburg.

Tijdens het schrijven van mijn antwoorden op zijn vragen luisterde ik naar muziek uit die tijd, Classic Pop en Rock maar ook klassiek, Big Band, noem maar op, en natuurlijk ook platen van A.A. and the Doctors.

Geïntrigeerd door 'Alle Männer Sind Verbrecher' een lekkere regel die zangers mooi vet kunnen aanzetten in Alberts' 'Words are made to lie' zocht ik naar de herkomst van die tekst. Het bleek een variatie op een Duits volksliedje te zijn, 'Die Männer sind Alle Verbrecher'.

Dankzij de zoektocht op het Internet vond ik vervolgens een video clip met prachtige uitvoering door Lou Leeuw.



Levensverhalen van rockstars lezen lekker weg, en praktisch iedereen die het tijdbeeld herkent herinnert zich waar hij of zij zelf was destijds, herinneringen aan muziek illustreren nu eenmaal het eigen levensverhaal.



Op 26 november presenteert Uitgeverij Passage het eerste exemplaar van 'Lou Leeuw een rockende tijger' bij Vera, in Groningen, Gr.






Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Haal maar een bloemetje voor je zelf

Zo nu en dan vind ik een mooi boeket in mijn inbox. En al is het virtueel, ik fleur daar toch van op. Met het beeld van de bloemen voor mijn snufferd ga ik dan in gedachten een rijtje vrienden af in Nederland, is het tijd voor een verrassing?

Een oudere vriendin heeft me al verscheidene keren gezegd dat ze de attentie waardeert, dat het groots is, en groot. Dat ze dankzij dat ene boeket iedere keer wel twee, drie vasen kan vullen, en dat ik dat bloemenbedrijf maar moet vertellen dat zij een oud vrouwtje is, en dat ze niet zo'n enorm boeket behoeft.

Typisch, denk ik iedere keer, wat is nu leuker dan een huis vol bloemen? Dat vind ik, maar zij blijkbaar niet, dus ik heb haar boodschap wel degelijk in mijn oren geknoopt. Ik ga natuurlijk niet doorbrieven aan bloem dot com dat die boeketten te groot zijn, uiteindelijk betaal ik er voor om iets moois te laten bezorgen, en een ander is juist weer heel blij met iets groots, maar ik zou toch wel aan mijn vriendin's verzoek om iets kleiners willen voldoen.

Een tijdje geleden kwam ik er achter dat je via hetzelfde bedrijf iemand ook een krediet kaart kunt laten sturen per post. Daarmee kunnen ze iets naar eigen smaak uitkiezen. Daar besloot ik dan maar toe over te gaan. Het was meteen raak, een jarige vertelde dat ze een potplant had gekocht, want daar had ze langer plezier van dan van een bosje bloemetjes dat na een week verwelkt is. Hoera!

Vanmorgen was het weer zover. Bijna had ik een kredietkaart aangevinkt die goed was voor hetzelfde bedrag dat ik voorheen moest overmaken voor dat veel te grote (en eerlijk is eerlijk —het kleinste beschikbare—boeket van bloem dot com. Hoeveel zou een bosje bloemen vandaag de dag in Nederland eigenlijk kosten dacht ik, laat ik daar nu eens naar kijken voor ik tot bestelling van een kredietkaartje over ga.

Een internet site gaf me de keuze uit reclamebrochures van diverse supermarkten. Ik koos voor Bonus van A.H., en nog voor ik bij een fleurig prentje was beland viel mijn mond open van verbazing. Het verschil in prijs van boodschappen daar in Nederland en hier in Seattle is niet te bevatten. Daarover een andere keer, dit stukje gaat uiteindelijk niet over biefstuk tartaar, witlof of piepers.

De mooie rozen in het bovenstaand prentje zijn deze week in de aanbieding, twee bossen voor vijf Euro. Je krijgt veel meer voor de Euro dan ik voor mogelijk hield, al moet de ontvanger er zelf wel voor op pad, en dat is een opfleurende gedachte. Het doet me denken aan vroeger, toen ik wel eens een vijfje toegestopt kreeg van een tante met de woorden, koop maar een bloemetje voor je zelf.


Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Laat me niet lachen - Het Karagoz mysterie

De media nieuw en oud waren er vol van, Turkse vrouwen plaatsten selfies waar ze lachend opstonden. Een grootscheepse reactie op de belachelijke stellingname van de Turkse vicepremier Bulent Arinc dat vrouwen niet moeten lachen in het openbaar. Het deed me denken aan wat ik jaren geleden in Nederland mee maakte.

In 1987 was ik aangetrokken om de vormgeving te verzorgen voor Het Karagoz Mysterie een productie van de Turks-Nederlandse theatergroep. De geliefde oprichter van de groep, Vasif Öngören was overleden en men had een mij onbekende regisseur, en tevens schrijver van het stuk dat opgevoerd zou worden, over laten komen uit Turkije.

Mijn gedrag beviel die man blijkbaar niet want ik werd door de (Turks-Nederlandse) productieassistent terzijde genomen en gewaarschuwd. Ik lachte te veel, ik liet blijken wanneer ik het niet met iets eens was, ik sprak de regisseur aan, of erger nog, tegen. Kortweg, ik gedroeg me niet zoals een vrouw dat hoorde te doen in de Turkse gemeenschap.

Omdat ik daarom moest lachen —Vasif en zijn weduwe Meral Saygun hadden een ander voorbeeld uitgedragen— ging hij verder. Ik zou me op een keer wel eens alleen in het theater kunnen bevinden, en dan zou hij er niet zijn, er zou niemand zijn om me te beschermen, begreep ik wat hij bedoelde? Hij herhaalde het nog maar eens omdat ik hem niet serieus nam. Dat had effect, de angst greep me om het hart.

Niet lang daarna werd ik na een repetitie, ten overstaan van het hele gezelschap beschuldigd van het verdonkeremanen van het geld dat voor de productie bestemd was. Dat was pure onzin. De nieuwe leider van de groep had de toneelschrijver/ regisseur gefêteerd op reisjes, verblijf in goede hotels, eten en drinken, en toen het geld opeens bijna op was moest er een zondebok gevonden worden.

De (Nederlandse) productieleider wist daar alles van, maar kon er niets aan doen dat ik zwart gemaakt werd, en kon mij niet beschermen tegen de haat van de groepsleden die het verhaal grif leken te geloven en allemaal aan de kant van de leiding bleken te staan.

Vervolgens weigerde de leiding me te honoreren voor gedane werkzaamheden, mijn decorbouwers werden gelukkig wel betaald, maar ik kon naar mijn centen fluiten. In plaats daarvan nam ik een advocaat in de hand, ik had uiteindelijk een contract. Na een aantal weken kreeg ik een telefoontje van de productieassistent. Ze zouden me alsnog betalen. Mooi, zei ik. Maar als ze dat moesten (!) doen, dan zou ik niet moeten denken ooit nog voor hen te hoeven werken. Prima! zei ik. Daarmee leek de kous af.

Een jaar later belde dezelfde man me weer op. John Leerdam zou de volgende productie regisseren. Hij had me vanuit de tram zien fietsen, en wilde per se met me werken. Nadat ik de productieassistent het hele verhaal had laten doen, hij wijdde uit over het spannende script, de subsidies, het theater waar de premiere zou plaats vinden, zei ik, Dat is mooi. Dus je doet het, stelde hij. Nee, zei ik, ik ben aan het pakken, morgen vertrek ik naar Amerika.
Wie het laatst lacht lacht het best.

Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Meditatie 1 - Strijken

Twitter stroom

Vrouw in den vreemde steekt de draak met voorliefde van vriendinnen te strijken tijdens het tv kijken.
Och arme degene die niet kent dat genot, het laten glijden van de bout tussen kreukels van schoon gewassen linnengoed.
Licht prikkelend de geur van bijna geschroeid textiel: aroma van aan de lijn gedroogde was, op 'n zomerdag.




Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Joods Digitaal Monument - brengt de geschiedenis dichterbij

Een zoek en vindplaats.

Digi Monument Joodse Gemeenschap NL

Het dankzij wijlen professor Ies Lipschits opgezette Digitaal Monument voor Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog vond een vervolg in het Community Joods Monument. Op dit Internet platform kunnen overlevenden elkaar treffen, maar vooral is het een plek waar herinneringen aan vermoordde familieleden kunnen worden gedeeld. 

Van af het prille begin heb ik zoveel mogelijk informatie over mijn oma Judith, haar tweede man Sjaak, haar kinderen en kleinkinderen (mijn ooms, tantes, neven en nichten) ingevoerd bij het virtueel monument. Daarna ben ik gretig in gegaan op de uitnodiging mijn eigen pagina aan te maken en in te vullen. 

In ieder geval één nicht en een neef heb ik, onafhankelijk van elkaar, dankzij die site gevonden. 
De neef was op zoek naar informatie over zijn vader, en vond die dankzij mij op de site. Vervolgens vond hij mijn columns in het Online archief van Ouders.nl en name hij via de redactie contact met me op.

Een mij onbekende plaatste een berichtje voor me op de Joodse Community site. Hij was een vriend van mijn nicht (ik had om informatie m.b.t. mijn overlevende tante (die ik nooit heb ontmoet) gevraagd, en dat had hij gezien.

Die nicht heeft twee dochters, en een kleinkind. Een van de dochters van haar overleden zus, en haar gezin heb ik ondertussen "in real life" ontmoet! Dankzij het Internet

Die stippeltjes zee, het digitaal joods monument, brengt de geschiedenis dichterbij. 


Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

NCRV biedt excuses aan voor antisemitisch toon taalgebruik Willem de Wever

Op zoek naar een kinderprogramma over de Jodenvervolging, stuitte ik maart j.l. op de website Willem de Wever —de NCRV vraagbaak voor kinderen zowel als volwassenen. De vraag die ik voor mijn snufferd kreeg deed me versteld staan. 

Waarom werden de Joden gescheiden?

Als de vraagstelling al niet deugde of in ieder geval onvolledig was: Gescheiden van wie of wat, man, vrouw, tafel en bed? dacht ik allereerst, het taalgebruik voor het rijtje antwoorden (klik op de afbeelding hieronder) kwam me voor als antisemitisch.

Op de website van de NCRV kun je lezen wat de richtlijnen en doelstellingen van deze in 1924 opgerichte omroepzuil zijn.

De NCRV zet zich in voor een samenleving waarin mensen betrokken zijn bij elkaar. Dat is verankerd in onze protestants-christelijke traditie, van waaruit we ons richten op verdraagzaamheid en de zorg voor elkaar.

Uit het verband gerukte informatie en verkeerde syntax leidt tot onbegrip, en tot verkeerde conclusies. Wat is de waarde van een vraagbaak wanneer om te beginnen een foutief gestelde vraag niet wordt gecorrigeerd? Wat moeten we denken van de missie die de NCRV zegt te hebben?

Een tolerante samenleving is een krachtige samenleving. Vanuit die overtuiging zijn we bij de NCRV aan het werk. We zijn de vrijblijvendheid voorbij en dragen wezenlijk bij aan deze samenleving. We zijn samen op de wereld.

Wat is de boodschap van een antwoord wanneer vooroordelen enkel worden bevestigd?

Kon ik hier iets aan doen? Op Twitter aandacht geven aan de website zou enkel meer aandacht betekenen voor die foute ideeën. Ik herinnerde me ergens Online een lijstje vragen te hebben gezien die je kunt beantwoorden om jezelf er van te overtuigen dat je niet enkel spoken ziet, of overgevoelig reageert, maar dat er echt sprake is van antisemitisme. 

In gedachten ging ik het rijtje mogelijke bronnen af. Het CIDI draagt de woorden 'tegen racisme en antisemitisme' in haar vaandel. Bingo! Ik deelde mijn ongerustheid in een e-mail (19 maart, 2014), kreeg meteen antwoord dat er aan gewerkt werd, en wachtte af. 

Van de week (1 mei, 2014) kreeg ik bericht. 

We hebben contact gehad met de NCRV naar aanleiding van het artikel ‘waarom werden Joden gescheiden’. De NCRV heeft aangegeven dat het artikel inderdaad niet op de juiste manier is geschreven en heeft excuses aangeboden. Daarnaast is de link geblokkeerd en dus niet meer zichtbaar voor publiek.Nogmaals dank voor het bericht. Zonder de melding hadden wij geen actie kunnen ondernemen.

Dat is rechtvaardigheid, en dat wilde ik even kwijt, vandaag 4 mei, Nationale Herdenkingsdag 2014.
Met dank aan CIDI.

Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Minje van Sam Drukker | Eerbetoon Overlevenden Holocaust in 2014

Klik voor interview met Sam Drukker

Eerbetoon aan het overleven noemt Sam Drukker zijn 'Minje', het quorum aantal nodig om gebeden te kunnen zeggen.

Tien mannen afgebeeld tegen verschillend gekleurde achtergronden, in verschillende poses, met verschillende uitdrukkingen op hun gezicht, en toch ook hebben deze tien een gemeenschappelijk iets, het als Joden volwassen zijn geworden tijdens de Tweede Wereldoorlog —en er op het moment van de vereeuwiging nog te zijn.

Zoals ik me bij iedere Duitser van een bepaalde leeftijd altijd heb afgevraagd: Waar was jij tijdens de oorlog? Was het in Nederland —heel anders dan in Amerika bijvoorbeeld— voor de hand liggend dat de na-oorlogse leden van de Joodse bevolking allemaal overlevenden waren.

Heel stellig zegt Drukker: 'Het gaat niet over de Holocaust, het gaat indirect over de Holocaust, het gaat over overleven, over het nu, over 2014.'

In naoorlogs Nederland werden Joden als slachtoffers betiteld, en wellicht is dat nog zo, terwijl men in Amerika sprak en spreekt over 'survivors' oftewel overlevenden. Typisch toch?

Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Lezen om nooit meer te vergeten hoe het toeging tijdens de oorlog, en daarna.

Waarom lezen we zo graag oorlogsgeschiedenissen? 

Dat is de vraag die Cathelijne Esser stelt op haar blog.
Uitgeverij Anthos laat het ons weten op Twitter. Ga zelf even kijken wat ze schrijft naar aanleiding van Koningin van de nacht door Yvonne Keuls.
Ik geef hieronder mijn reactie op haar blog post Shoah Business.

Esser beschrijft hoe een Joodse vrouw die aanwezig is bij het leggen van struikelstenen in de straat waar haar familie woonde voor ze werden afgevoerd stelt: "We monopolize the Shoah." In het Engels, met enige afstand dus.

Tja, denk ik meteen, dank je de koekkoek, de shoah/sjoa staat nu eenmaal voor de Joodse Holocaust en niet voor het meer algemene alles overkoepelende: de Tweede Wereldoorlog, waar iedereen in die tijd mee te maken had. Ook zie ik in gedachten die vrouw, zoals ze dat gezegd kan hebben, met irritatie die neigt tot zelfkritiek. Daarover zou een boek geschreven kunnen worden.

Wanneer begon die interesse in oorlogsgeschiedenissen? 

Is er een moment geweest waarop je enorm getroffen werd door een verhaal dat echt gebeurd was? Een verhaal dat je zou doen gruwelen als het om fictie ging? Je kun je vast wel herinneren wanneer het voor het eerst tot je door drong wat er met de Joodse bevolking is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wat was het?

Een boek, een film, een tentoonstelling? 
Want, het is juist om te zorgen dat mensen stil staan bij wat er is gebeurd, dat mensen die wel die connectie met het verleden hebben, diep delven daar waar het pijn doet, opdat het niet vergeten wordt door anderen. Opdat die anderen geraakt worden, en het weer door geven. Ik denk daarbij aan een boek dat ik net gelezen heb, En verder geen leed, door Lilian Pelzman. 

Never again!
Te weten dat je interesse blijft hebben, dat je er voor wilt zorgen dat de geschiedenis zich niet zal herhalen is van belang voor oorlogsslachtoffers and hun nazaten.
En voor degenen die daar stonden in de straat van Cathelijne Esser, bij een steen die geplaatst werd, en misschien zelfs voor die mevrouw met haar zogenaamd luchthartige opmerkingen: "We monopolize the Shoah," en "there's no business like Shoah business."

Het leven is een lach en een traan, en "the show must go on".

Voor sommigen is vertellen over het verleden te pijnlijk, ook al geven ze dat niet toe, vooral niet in bijzijn van een willekeurige vreemde, of zelfs iemand die ze na aan het hart ligt. Anderen, die het allemaal mee hebben gemaakt moeten er niet aan denken om bij zo'n steenlegging aanwezig te zijn.

Lezen om nooit vergeten, daar gaat het om.

Deze t' ekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Doorgeven zonder kinderen - levenswaarden, hoop en liefde

Starlight by Judith van Praag '93

Vandaag is het 21 jaar geleden dat wij ouders werden. Een-en-twintig jaar geleden dat geboorte en dood van ons kindje samen gingen.

Ondertussen is het al weer 10+ jaar geleden dat het stukje getiteld Afscheid over mijn moeders overlijden, en het einde van onze kinderwens door Ouders Online werd gepubliceerd. Daarmee kwam een einde aan de column die ik schreef over verlies en verdriet, en verder gaan.
Verder gaan en doorgeven zonder kinderen daar kwam het voortaan op neer.

In de jaren volgend op ons verlies vonden we steun bij vrienden, lotgenoten en professionele hulpverleners. Sommigen onder de lotgenoten stellen zich ten doel anderen te blijven helpen. Zo kun je bijvoorbeeld een coach vinden die je helpt met het vinden van invulling, letterlijk bij Doorgeven zonder Kinderen.

In 2004 schreef ik mijn eerste stukje (over Shinkichi & Ferdi Tajiri) voor de International Examiner en niet lang daarna werd ik The Arts Writer voor het blad, en schreef ik iedere maand vier stukjes, over kunst, theater, literatuur, en zo nu en dan de Aziatische gemeenschap in Seattle.
Het z.g. International District was waar ik me het meest op mijn plaats voelde, de buurt houdt een beetje het midden tussen het centrum van Haarlem en de Zeedijk/Nieuwmarkt buurt in Amsterdam.

In 2006 besloot ik dat het tijd was me op mijn eigen verhalen te richten. Aanvankelijk was ik voornamelijk gericht op het schrijven van de biografie van mijn vader Jaap van Praag. Allengs kwam ik er achter dat ik heel veel niet wist dat niet meer te achterhalen viel, maar waar ik wel over fantaseerde.  

In november 2010 schreef ik tijdens NaNoWriMo een roman getiteld Forgiveness waarin ik alles kwijt kon waarvan ik dacht, zo zou het wel eens kunnen zijn gebeurd. Sindsdien heb ik nog drie andere NaNo WIPs (works in process) in razend tempo getypt die wachten op vervolmaking. En dan is er ook nog het filmscript dat ik naar aanleiding van de eerste roman heb geschreven.

Wie schrijft, die blijft. Een goede manier om door te geven zonder dat je kinderen hebt. En al heb je die, het is maar de vraag of zij interesse hebben in je verhaal.
Dit is de jaardag van onze ARIANE, ze blijft het lichtje in ons leven, een 'guiding light'. Afscheid betekent ook het begin van iets nieuws. Aan het begin van 2014 had onze dochter volwassen kunnen zijn. Tijd voor haar ouders om naar voren te komen met nog meer muziek, nog meer verhalen. Het gaat uit eindelijk allemaal om doorgeven van levenswaarden, liefde en hoop.

Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.