Petje af voor Oliver Sacks - Rust zacht.

Chapeau Oliver Sacks voor het delen van al dat wat ons mensen bijzonder maakt, petje af voor het ontsluiten van de bizarre wereld.

Zo'n 30 jaar geleden maakte ik kennis met het werk van Oliver Sacks. Zijn boek The Man Who Mistook His Wife For a Hat was een aanrader. Een man die zijn vrouw aanzag voor een hoed leek me wat vergaand, aan de andere kant, mijn moeder las van alles en nog wat in hetgeen ze om zich heen zag, dus waarom niet.

Het vervolg bestond wat mij betreft eigenlijk uit een televisie serie die ik volgde tijdens verblijf in Nederland terwijl ik de oversteek naar Amerika al voorgoed gemaakt had. Wat me daar het sterkste van bijstaat is Sacks' reportage over een kunstschilder die geen kleur meer kan zien en overgaat op het maken van zwart wit schilderijen. Het deed me denken aan de schilder Armando die zich met zijn zwart wit vlaggen uitsprak over het schuldig landschap, de Tweede Wereldoorlog en de nasleep ervan.

Beide schilders geven treffend bewijs dat je niet in kleur hoeft te denken of te verbeelden, om uitdrukking te geven aan wat je ervaart. Om niet te spreken over de grijs schakeringen, denk maar aan zwart-wit fotografie of film, en hoe het leven werd weergegeven voor 1935 (toen Kodachrome werd geïntroduceerd).

De derde herinnering is aan een avond in de Seattle Central Public Library op 19 oktober, 2007. Vanaf de opening van de door Rem Koolhaas (OMA) en LMN ontworpen bibliotheek heb ik assistentie verleend bij auteurs evenementen in het Microsoft auditorium. Daar de lezingen gratis bij te wonen zijn liep het vanaf het begin storm, en soms liep het zelfs uit de hand. Zoals de keer dat Joan Didion een presentatie gaf over A Year of Magical Thinking. Zeker 600 mensen waren aanwezig in een ruimte die totaal 425 zitplaatsen biedt. Met mijn achtergrond in het theater voelde ik me volkomen thuis in deze, voor een bibliotheek, grote zaal, en al snel zorgde de manager van het Washington Center for the Book, Chris Higashi er voor dat ik aanwezig zou zijn om te assisteren wanneer een menigte werd verwacht.

Tegen de tijd dat Oliver Sacks zijn gewag zou maken had de bibliotheek een andere werkwijze bedacht. Een grote publiekstrekker werd gepland voor een avond waarop de bibliotheek normaal gesproken gesloten zou zijn. Nadat alle bezoekers het gebouw hadden verlaten, stelden degenen die naar de lezing wilden komen zich op in een rij, die vanaf de ingang aan de horizontale Fourth Avenue de hoek om ging, en de heuvel van Spring Street op. De bibliotheek beslaat een blok, met een andere ingang aan de hoger gelegen Fifth Avenue kant van het gebouw, waar in het geval van Sacks, het einde van de rij zo'n beetje terecht kwam.

Daar Chris Higashi het nog druk had met het een en ander, had ze mij gevraagd voor de lift te gaan staan, opdat ik de auteur en zijn gezelschap de weg kon wijzen naar de privé ruimte achter het auditorium waar zij hem zou opwachten mocht ze verlaat zijn. Voor ik het wist kwam Oliver Sacks met twee dames de lift uit. Hij strekte meteen zijn hand uit en schudde die van mij hartelijk. Terwijl ik mezelf voorstelde, hem welkom heette, en vertelde waar Chris Higashi was, strekte ik mijn linker arm met een theatraal gebaar uit in de richting van de privé ruimte, waarbij ik net het hoofd van de niet zo lange Chris miste. Mijn man, en een lid van de Nederlandstalige boekenclub met haar echtgenoot, die gedrieën vooraan in de rij stonden bevestigden later dit gebeuren.

Zijn presentatie was fantastisch. Hierbij een link naar de door de Seattle Public Library gemaakte MP3 Podcast op die bewuste avond. Mocht de link niet werken, probeer dan deze naar de Sacks podcast. Lukt ook dat niet omdat je misschien lid moet zijn van de bibliotheek, dan spijt me dat.

Door het onderzoeken en presenteren van individuen en zelfs hele bevolkingsgroepen die het leven anders beleefden dan de norm, leerde Oliver Sacks ons wat minder zwart-wit te denken.
En in zijn columns voor The New York Times, deelde hij zijn meest persoonlijke bevindingen, legde hij zijn eigen ontwikkeling bloot, en geeft hij op het laatst nog even heel veel meer.

Rust zacht Oliver Sacks, je leeft voort in je werk.

Eulogy in NRC
Interview met Charlie Rose over Robin Williams.
Eulogy in De Groene



Deze tekst by Judith van Praag is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.